SKERPIOENSTEEK – Wat moet ek doen ?
INLEIDING
Die groot meerderheid van skerpioene is nag diere en skuil bedags onder klippe, houtstompe of in tonnels in die grond, en kom slegs saans uit om te jag, natuurlik wanneer ons lekker kaalvoet in die sand rondom die kampvuur rondloop. Pasop ! Dra liewer toe skoene veral n droë sanderige streke. Wees ook versigtig bedags as jy daardie lekker klip optel om onder jou voertuig se wiele te pak wanneer jy vasgeval het of daardie lekker stomp in die veld optel om vanaand op die vuur te sit, daar mag dalk net 'n skerpioen vir jou wag aan die onderkant. Skerpioene kom snags na die lig toe omdat hul weet dat die goggas wat hul prooi is ook van die lig hou. Onthou dat skerpioene gloei in die nag onder 'n swartlig ( ultraviolet lig, UV-A), wat natuurlik hul sigbaarheid in die nag kan verhoog.
 Foto: Anthony West Photography |
 Foto: herpcenter.com |
Dop ook soggens jou skoene uit voor jy hul aantrek om seker te maak 'n skerpioen het nie laas nag besluit om daarin te slaap nie. Om in 'n slaapsak direk op die grond te slaap in die veld is ook 'n groot kans om te waag. Voordat jy saans gaan slaap en voordat jy in die oggend jou slaapsak en klere bêre skud hul eers goed uit.
Die meeste skerpioen steke kom tussen Oktober en Maart voor met Januarie en Februarie die piek maande.
Moet asseblief ook nie probeer om skerpioene met die hand te hanteer nie. Hy mag stadig lyk maar steek blits vinnig en kan ook meer as eenkeer na mekaar steek.
WATTER SKERPIOENE IS GIFTIG EN WATTER NIE
Die algemene reël wêreld wyd is:
-
Skerpioene met klein en smal knypers en 'n dik stert is oor die algemeen almal baie giftig.
(Hul hoef nie hul prooi met hul knypers stewig vas te hou nie want hul gif is sterk en vinnig werkend.) –
Kan dus ook vir die mens noodlottig wees.
NB! Sommige van die dik stert sperpioene kan ook hul gif tot so ver as 'n meter spuit as hul baie kwaad gemaak word, so wees versigtig vir jou oë.
Die skerpioen wat vir die meeste sterftes verantwoordelik is in Suid Afrika,
Parabuthus granulatus (4-6 sterftes per jaar, hoofsaaklik kinders)
Foto: biodiversityexplorer.org
Nog een van Suid Afrika se giftige skerpioen, Parabuthus-transvaalicus en ook verantwoordelik vir die meeste sterftes in Zimbabwe. (Foto: Brain S) -
Skerpioene met groter knypers en 'n gemiddelde dikte stert is oor die algemeen
matig tot effe giftig. - Kan jou ernstig siek maak maar na 3-5 dae behoort jy weer beter te voel.
Een van Suid Afrika se minder giftige skerpioen, Opistophthalmus glabrifrons (Foto: Helen Peake) -
Skerpioene met groot stewige knypers en 'n dun stert is oor die algemeen
slegs effe giftig. (hul moet hul prooi stewig vashou en dood knyp want
hul gif is baie min toksies.) – Sy steekplek brand nog steeds soos vuur
maar na 'n dag behoort jy al beter te voel.
'n Rots skerpioen (Hadogenes troglodytes) – hul gif is werklik baie min toksies. (Foto: Ztopics.com)
SIMPTOME NA STEEK
Die volgende simptome ontwikkel na 'n skerpioen steek:
- Die eerste ding wat 'n pasient sal voel is 'n erge brandpyn soos wanneer 'n perdeby jou steek. Hierdie brandpyn in die area van die steekwond kan tot 30 minute duur.
- Verdere simptome begin eers ontwikkel na ongeveer 30 minute, in sommige gevalle eers na 4-12 uur na die steek, hierdie simptome kan oor die daarop volgende 24 uur vererger. Daarom moet die pasient vir 24 – 48 uur goed dop gehou word.
- Die eerste simptome wat ondervind word met uitsondering van die erge brandgevoel is 'n “naalde en spelde” gevoel, gewoonlik in die hande, voete, gesig of kopvel. (Oor sensitiwiteit van die vel.)
- Die pasient mag ook pyn in ander areas van die liggaam begin ontwikkel en maagkrampe mag voorkom.
- 'n Oormatige sensitiwiteit van die vel ten opsigte van die klere wat die persoon aanhet of enige beddegoed wat oor hom geplaas word. Kan ook 'n sensitiwiteit teen geraas ontwikkel.
- 'n Gebrek in spier koordinasie kan ontwikkel wat waargeneem kan word in die stywe bene en dronk stappie van die pasient. Onwillekeurige spier bewegings, bewing en spier moegheid kan voorkom.
- Sekere skerpioene se gif kan verhoogde polsslag (100 tot 150 bpm)tot gevolg hê en ander 'n verlaging in polsslag (55 bpm) wees dus op jou hoede daarvoor.
- Kan ook verhoogde bloeddruk tot gevolg hê.
- Pasiente kan ook sukkel om te sluk en soms 'n oormaat spoeg ontwikkel.
- Spraak probleem ontwikkel vanweë 'n swelling of effense verlamming van die tong.
- Oormatige begin sweet.
- Hoofpyne, naar voel, vomeer en diarree ontwikkel.
- Hangende “droopy” ooglede ontwikkel.
- Rusteloosheid en vreesbevangendheid kan by kinders voorkom. Hiperaktiwiteit en 'n gehuil by klein kindertjies sonder enige rede kom ook voor.
- Pasiente kan sukkel om te urineer.
- Wanneer die pasient moeilik begin asemhaal is dit 'n sterk teken dat hospitalisasie dringend benodig word.
BEHANDELING
Wat moet jy doen as jy gesteek word
- Was onmiddelik die wond en area om die wond met water en seep skoon.
- Verwyder onmiddelik enige juwele wat naby die wond is aangesien swelling van die weefsel kan voorkom en enige juwele wat styf pas die bloed sirkulasie kan afsny.
- Plaas dan 'n yskompres op die wond om die verspreiding van die gif te vertraag en die lokale pyn te beperk. Enige iets in jou 4x4 se vrieskas wat gevries is sal werk as 'n koue kompres. Die gepaste behandeling is 10 minute op en 10 minute af.
- Verder verspreiding van die gif kan deur die aanwending van 'n stywe rekverband om die lengte van die aangetaste ledemaat, beperk word.
- Hou die geafekteerde ledemaat stil.
- Vir die pyn kan 'n pynstiller soos Acetaminophen (Tylenol) 1-2 tablette elke vieruur aan die pasient gegee word om te help om die erge pyn te beheer. (Beperk die acetaminophen inname verkieslik tot nie meer as 3g per 24 uur nie.) Moet liefs nie aspirin en ibuprofen (Advil, Motrin) gebruik nie aangesien dit tot ander gevolge kan lei.
- Hou die pasient so kalm as moontlik en kalmeer die persoon deur hom of haar te verseker dat dit onwaarskynlik is dat iemand van 'n skerpioensteek sal sterf.
- Hou die pasient onder waarneming vir 24 uur en maak seker hy ondervind nie asemhalings probleme nie. Indien wel hou die lugweë oop en pas mond tot mond asemhaling toe. Hou ook sy polsslag dop.
- In ernstige gevalle jaag dadelik hospital toe waar hul indien beskikbaar die pasient met parabuthus-antivenien behandel moet word. (Indien moontlik bel die hospitaal vooruit sodat hul na die antiserum in die hospitaal se apteek kan soek voordat julle arriveer. Beskryf ook die sperpioen vir hulle.)
- Jong kinders en bejaardes moet so gou moontlik na 'n hospitaal geneem word aangesien hul in 'n hoër risiko kategorie val. Kinders vanweë hul klein liggaamsgewig en ouer persone vanweë moontlike hart versaking of asemhalings probleme.
- Laaste maar nie die minste nie vang die skerpioen (let wel nie met die hand nie) en plaas in 'n geskikte houer, die skerpioen kan ook dood wees en neem saam na die hospitaal sodat hul kan bepaal watter tipe serum nodig is en of die geval krities is.
- Indien die geval nie krities is nie sal die mediese personeel gewoonlik plaaslike verdowing toedien om die pyn om die steekwond te verlig.
Wat moet jy NIE moet doen nie
- Moet asseblief nie die wond met 'n mes of enige ander skerp voorwerp sny om sodoende die gif uit te suig of so iets nie. Jy maak net seker dat enige gif op die vel ook in die wond ingaan.
- Die invryf van kaliumpermanganaat of diesel in die wond of enige ander rate verhoog slegs die moontlikheid van infeksie en dra geensins by tot die oplossing nie.
- Moet ook nie enige slang of spinnekop antiserums toedien of inspuit nie. Dit kan die pasient se dood tot gevolg hê.
- Moet ook nie die persoon probeer kalmeer of sy pyn probeer verlig deur hom alkohol, barbiturate, bensodiasepien (Valium) of steroïds in te gee nie dit kan lei tot asemhalings probleme.
- Antibiotika het geen effek nie en moet slegs gebruik word as die wond bly om na dag of so sekondêre infeksie te ontwikkel.
Wat moet jy doen as jy gif in jou oë kry
- Was onmiddelik die persoon se gesig af om van die orige gif ontslae te raak en te keer dat dit nie ook in die oë beland.
- Spoel dan die oë uit met skoon water, melk of selfs urine indien laasgenoemde nie beslikbaar is nie.
- In kritiese gevalle kan die oë uitgespoel word met 'n 1:5 of 1:10 oplossing van skerpioen teengif en skoon water.
- Die geaffekteerde persoon mag aanvanklik sukkel om duidelik te sien of self tydelike blindheid ondervind.
TEN SLOTTE
Moet nie skerpioene onnodig dood maak nie hul speel 'n baie belangrike rol in die natuur en is ook een van die oudste insek families op ons planeet.
VERDERE VERWYSINGS
Besoek gerus die volgende webwerwe indien u meer wil weet.
http://www.biodiversityexplorer.org/arachnids/scorpions/stings_and_venoms.htm
PDF weergawe van bogenoemde 
http://www.4x4atv.org/4x4_tips.htm
http://m24lbarg01.naspers.com/argief/berigte/landbouweekblad/2012/04/06/LB/91/01.html /u>
http://www.emedicinehealth.com/wilderness_scorpion_sting/article_em.htm
PDF weergawe van bogenoemde
http://www.cmej.org.za/index.php/cmej/article/view/2545/2580
http://www.cdc.gov/niosh/topics/insects/